شاید برایتان جالب باشد که طلا و جواهراتی که خریداری می کنیم، کاملا از طلا تشکیل نشده اند. بله درست شنیدید! بسته به عیار طلایی که می خریم، بخشی از آن، با فلزات و آلیاژهای دیگر ترکیب شده است. بحث عیار طلا دقیقا به همین موضوع اشاره دارد. در این مطلب بررسی می کنیم که عیار طلا دقیقا چیست؟ چطور تشخیص داده می شود؟ و بهتر است کدام عیار طلا را خریداری کنیم؟
عیار طلا چه مفهومی دارد؟
عیار واحد اندازه گیری میزان خلوص طلا یا سایر فلزات گرانبها است که در زبان انگلیسی به آن کارات (Karat) گفته می شود. در اصطلاح فارسی عیار را با نام قیراط هم عنوان می کنند. برای نمایش عیار طلا معمولا از عدد کارات، در کنار حرف k استفاده می کنند. حرف k برگرفته از karat است. مثلا ۱۸k نشان دهنده عیار ۱۸ است.
طلایی که از معادن استخراج می شود معمولا خالص است. درصد خلوص در این طلا ۹۹.۹۹% می باشد. طلای خالص نرم و ظریف بوده و برای ساخت زیورآلات مناسب نیست؛ به همین دلیل طبق فرایندی آن را با سایر فلزات ترکیب می کنند تا سفت تر شود. طلایی که با فلزات دیگر ترکیب شده باشد، محکم شده و می توان به آن فرم و طرح داد. در این شرایط اصطلاحا می گوییم طلا چکش خوار شده است. از جمله فلزاتی که به طلا اضافه می کنند، می توان به نقره، پالادیوم، مس و پلاتین اشاره کرد.
هر چه عیار طلا بالاتر باشد، درصد خلوص آن بیش تر است و هر چه خلوص طلا بیش تر باشد، طبیعتا باید هزینه بیش تری هم برای خرید آن بپردازید. از طرفی هر چه عیار طلا پایین تر باشد، شما بابت خرید طلا هزینه کمتری پرداخت می کنید؛ چرا که طلای خالص ارزش بیش تری نسبت به آلیاژهای دیگر دارد.
طلا و جواهرات بازار چه عیاری دارند؟
معمولا کارات طلا، بر روی قسمتی از سطح طلا یا جواهراتی که خریده اید درج می شود. اگر بر روی طلا عباراتی مثل ۱۸k، ۱۸kt یا ۱۸ct دیدید، یعنی عیار طلا ۱۸ بوده یا طلا خلوص ۷۵ درصدی دارد.
اگر میزان خلوص طلای معدن را ۱۰۰۰ در نظر بگیریم، یعنی در هر یک کیلو طلای یافت شده، تمام آن (۱۰۰۰ گرم) طلا بوده است. عیار چنین طلایی ۲۴ است. اما طلا و جواهرات موجود در بازار، با مقداری تغییر در خلوص طلا فروخته می شوند.
عیارهای مختلفی از طلا وجود دارد که برخی از آن ها عبارتند از:\
- طلای ۲۴ عیار (خلوص ۹۹/۹۹%)
- طلای ۲۲ عیار یا (خلوص ۹۱/۶۷%)
- طلای ۲۱ عیار (خلوص ۸۷/۵۰%)
- طلای ۱۸ عیار (خلوص ۷۵/۰۰%)
- طلای ۱۴ عیار (خلوص ۵۸/۳۳%)
- طلای ۱۰ عیار (خلوص ۴۱/۶۷%)
- و…
البته همه این عیارها در ایران موجود نیستند. طبق استاندارد اتحادیه طلا و جواهر ایران، طلاهای زینتی در ایران باید ۱۸k و بالاتر ساخته شوند. در واقع ساخت طلا با عیار کمتر از ۱۸ قانونی نیست. این قانون در هر کشوری متفاوت است. برای مثال در آمریکا، کمترین عیار ۱۰ است ولی کشورهای اروپایی معمولا از عیارهای پایین تر از ۱۰ هم استفاده می کنند.
معمولا طلاهایی که در ایران فروخته می شوند عیار ۱۸ و ۲۴ دارند، اما در طلاهایی که وارداتی هستند، عیارهای دیگری هم مشاهده می شود. برای مثال بیش تر طلاهای عربی ۲۱ عیار و ۲۲ عیار هستند. عیار ۱۴ هم در طلاهای اروپایی بیش تر به چشم می خورد. در یزد اغلب از طلای ۲۰ عیار استفاده می شود و در استان های جنوبی کشور، طلای ۲۱ عیار و ۲۲ عیار بیش تر به چشم می خورد.
طلای ۱۸ و ۲۴ چه تفاوت هایی دارند؟
برخی طلای عیار پایین را طلای ناخالص و بی ارزش می دانند، در صورتی که این تفکر از اساس اشتباه است. طلای ۲۴ عیار نرم است و به خوبی فرم نمی گیرد، یا در صورت فرم گرفتن به شدت در معرض دفرمه شدن است. به همین دلیل با افزودن آلیاژهای دیگر سختی طلا را بالا می برند تا بتوان از آن برای ساخت زیورآلات استفاده کرد. هرچقدر خلوص طلا کمتر باشد، میزان آلیاژ به کار رفته در آن بیش تر بوده و در نتیجه مقاومت آن بالاتر می رود.
این باعث می شود که بتوانید به آن فرم و طرح بیش تری بدهید. در طلای ۲۲k استحکام طلا خوب است، اما استحکام آن قدری نیست که بتوانید بر روی طلا سنگ های سنگینی قرار دهید. شاید در این مورد استفاده از طلای ۱۸ و ۲۰ عیار مناسب تر باشد. چرا که میزان مقاومت در طلای ۱۸ عیار به شدت بالاست و می توان انواع سنگ های زینتی را بر روی آن نصب کرد.
در کشورهای مختلف بسته به دسترس پذیری طلا، توان خرید مردم و سلیقه مردم آن کشور، استاندارد خاصی برای کارات طلا مشخص شده است. تولید کنندگان باید در ساخت طلا، استاندارد عیار را رعایت کنند. برای مثال در کشور آلمان از عیار ۸ و ۹ برای تولید زیورآلات استفاده می شود. در صورتی که حداقل عیار استاندارد در کشور ما ۱۸ است.
طلای ۱۸k با درصد مشخصی طلا و درصد مشخصی از آلیاژهای دیگر، ارزش گذاری می شود و در زمان خرید یا فروش، قیمت جواهرات بر اساس عیار ۱۸ تعیین می شود. اما اکنون بیایید تفاوت های بین طلای ۱۸ عیار و طلای ۲۴ عیار را بررسی کنیم:
از طلای ۲۴k معمولا در ساخت تجهیزاتی مثل دستگاه و ابزارهای پزشکی، صنایع الکترونیک، ساخت شمش طلا و… استفاده می شود. اما گاهی می بینیم در ساخت جواهر نیز از این عیار استفاده شده است.
با توجه به استحکام بالای طلای ۱۸ عیار، از آن در ساخت جواهرات استفاده می شود. باتوجه به نوع آلیاژی که در تولید طلای ۱۸ عیار استفاده شده است، استحکام آن می تواند متفاوت باشد.
طلای ۱۸k در ساخت جواهرات و برخی سکه ها استفاده می شود. اما از طلای ۲۴k بیش تر در ساخت شمش طلا استفاده می شود.
با توجه به نوع آلیاژ موجود در طلای ۱۸ عیار، رنگ آن تا حدودی متفاوت از طلای ۲۴ عیار خواهد بود. طلای ۱۸ عیار در رنگ های رزگلد، سفید، طلایی و… است. اما طلای ۲۴ عیار با توجه به خلوص بالایی که دارد، کاملا طلایی می باشد.
طلا و جواهرات بازار معمولا با درصدی آلیاژ ترکیب می شوند. این درصد توسط وزن طلا به وزن کل آلیاژ اندازه گیری می شود. همچنین آلیاژ به کار رفته در طلا، رنگ آن را تعیین می کند.
ارتباط رنگ طلا با عیار طلا
برخی به اشتباه، رنگ طلا را معیار خلوص طلا در نظر می گیرند. برای مثال تصور می کنند که عیار طلای رزگلد و طلایی از عیار طلای سفید بالاتر است. رنگ طلا به هیچ وجه راهی برای تشخیص عیار طلا نیست؛ بلکه عامل تعیین کننده رنگ طلا، نوع آلیاژیست که با طلا ترکیب شده است. برای مثال در طلای سفید معمولا مس و نیکل را با طلا ترکیب می کنند. یا طلای رزگلد ترکیب طلا با مس و نقره است.
تمامی آلیاژهایی که برای ترکیب شدن با طلا وجود دارند، مقاومت طلا را در برابر ضربه افزایش می دهند. بنابراین انتخاب رنگ طلا صرفا سلیقه ای است و به نظر خریدار بستگی دارد. هر یک از رنگ های طلا (سفید، طلایی، رزگلد) زیبایی خاص خود را دارند. در نتیجه بهتر است بر اساس نیاز شخصی تان و با توجه به سلیقه تان طلا و جواهرات را انتخاب کنید و خلوص طلا را عاملی برای رنگ آن در نظر نگیرید.
چطور از عیار طلا مطمئن شویم؟
اگر طلایی که خریده اید را با دقت بررسی کنید، احتمالا حکاکی هایی بر روی آن خواهید دید. عیار طلا معمولا بر روی آن حکاکی می شود. نظارت بر فرایند کاری طلا فروشی ها زیاد است و با خرید از طلا فروشی های معتبر، قطعا همان عیاری که به شما گفته شده را خریداری می کنید. اما ممکن است بعضی طلا فروشی های ناشناخته که مجوزی برای فعالیت ندارند، طلا با خلوص کمتری ارائه دهند. پس قبل از هر اقدامی، مطمئن شوید که طلا را از فروشگاه معتبر و دارای مجوز می خرید.
برای تشخیص عیار طلا چند راه وجود دارد:
- سنگ محک: با استفاده از سنگ محک می توان عیار طلا را اندازه گیری کرد. سنگ محک سنگی سیاه و کوچک از جنس سیلسیوم و کوارتز است که معمولا در طلافروشی ها وجود دارد. اگر طلایی دارید که از عیار آن مطمئن نیستید، از یک طلا فروش معتمد بخواهید عیار آن را با کمک سنگ محک به شما بگوید.
- دستگاه سنجش عیار: امروزه دستگاه هایی برای سنجش عیار طلا و جواهر وجود دارد که برخی طلا فروشی ها، این دستگاه را دارند. با استفاده از دستگاه عیار سنج می توان عیار طلا را تشخیص داد.
- آزمایشگاه های طلا فروشی: یک راه مطمئن برای عیار سنجی طلا، روش ری گیری است. در این روش قسمتی از طلا را آب می کنند و آن را به آزمایشگاه می فرستند تا عیارش سنجیده شود. این آزمایشگاه ها از روش های شیمیایی و فیزیکی برای تشخیص خلوص طلا استفاده می کنند و به شما نتیجه دقیق را اعلام می کنند.
